12 Nisan 2011

son moda altın hasır bilezikler

place here to learn-treasure place here to learn-treasure-defıne defıne defıne defıne sıgnal sıgns-solutıons-map-defıne path defıne-detector-cın-magıc-defıne search bars made-metals-charm-bury-bandit-defıne of documents-mound-tumulus-bandits- mystery of money-jewellery-defıne-archaeology-hıstory museums-ıslamıc-defıne natural stone-sculpture-news-mythology-antıque-archaeology-ancıent cıtıes-regıons-ancıent trade routes-horasan-ebced-sıgnal solutıons-defıne search-roman-byzantıne maps-green coıns only defıne to learn

Dünyada ilk altın paranın basıldığı ve ilk altın takının yapıldığı yer olarak  bilinen Anadolu’nun tarihi birbirinden gözalıcı takılarda ortaya çıkıyor.  Trabzon’un hasır örmesi, Kayseri’nin burması, geçmişin göznurunu bugünlere  taşıyor. Anadolu takılarının tarihi Milattan Önce 3000’lere dayanıyor.  Alacahöyük’te ortaya çıkarılan altın kolye, broş, bilezik, kemer, heykel ve  kaplar, dönem insanlarının kuyumculuktaki hünerini gözler önüne seriyor.

Aynı topraklar üzerinde Hititler’den sonra yaşayan Urartulara da  Anadolu’nun kuyumcuları demek yanlış olmaz. Onlar, hálá kullanılan granülasyon,  döküm ve kabartmayla eşsiz objelere imza attılar. Kral Midas’ın ülkesi Frigya,  Lidyalılar, Helen ve Roma uygarlığı, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı ustaları da  Anadolu’daki takı sanatına yeni boyutlar kattılar. Geçmiş uygarlıkların birikimi  şimdi Anadolu’nun farklı kentlerinde gelecek kuşaklara aktarılmak üzere  sürdürülüyor. Modern kuyumculuk ise geleneksel el sanatlarını değişik  tasarımlarla günümüze taşıyor. Geçmişin sanatını içinde barındıran Anadolu  takıları, Atasay’ın ‘Zaman Geçer Altın Kalır Yaşayan Anadolu Takıları’ kitabında  bir araya geldi. Kitapta, yılların birikiminin yanı sıra, takı tekniklerinin  günümüze uyarlanmış örnekleri de fotoğraflarla yer alıyor.

Mardin’den  baş takıları ve gerdanlıklar Mardin kuyumculuğunun en çarpıcı örnekleri  saçlara takılan ‘baş takılar’nda görülüyor. Midyat’ta ise hálá telkari ustaları  var. Gümüş ya da altın telle hazırlanan gerdanlıklarda bazen mercan, kehribar,  boncuk da kullanılıyor.

Eskişehir’in cebesi MÖ 4000’den günümüze  gelen kültürel mirasıyla efsaneler diyarı olarak bilinen Eskişehir’de ilk göze  çarpan lüle taşı takılar. Ancak altın da Eskişehir’de farklı bir güzellik  buluyor. Tel işlenerek yapılan ‘cebe’ler göz alıyor. ‘Cebe’nin yeni versiyon  bilezik ve gerdanlıklarda, kilitlere toka ya da çiçek motifleri ekleniyor.  Kırmızı garnet ve safirle bezeli takıların da görüldüğü Eskişehir’de incili  küpeler kentin klasiği.

Trabzon’un hasır örmesi Ünü ülke  sınırlarını aşan ‘hasır örme’ ile yapılan bilezik, gerdanlık, kolye, küpe ve  kemerler göz kamaştırıyor. Hasır örmenin günümüz versiyonlarında değerli  taşlarla süslemelere de yer veriliyor

Kayseri Burması Kayseri’nin  ünlü ‘burma’sı son sanatkar Hamdi Ünlüel’in ölümünden sonra ne yazık ki tarihe  karıştı. Şimdilerde Kayserili kuyumcular, zorda kalıp, burma bileziğini satmaya  gelenlerin eserlerini bozmayarak, burmayı gelecek kuşaklara aktarmaya  çalışıyorlar. Burmaların çifti 250-900 gram arasında geliyor ve genellikle 22  ayar altından yapılıyor.

Erzurum’da kaşlı burma ve oltu taşı  Türk-İslam uygarlığının etkisiyle gelişen Erzurum kuyumculuğunda, burma  bileziklerin ‘kaş’ denilen kilit kısmı, çiçek, kuş gibi motiflerle süsleniyor.  Oltu taşı ise çoğunluğu ajur tekniğiyle yapılan takıları bezemenin yanı sıra  gümüş imameli tespihlerde kendini gösteriyor. Kakma tekniğiyle hazırlanan  kemerler de bu kentin gözdelerinden.

Konya’da Mevlana Bileziği  Mevlana türbesine yapılan ziyaretlerle, Selçuklular dönemindeki kuyumculuk  günlerine geri dönen Konya’da en çok rağbet gören modeller, Mevlana başlığı  biçiminde sikkelerle bezenen yüzük, küpe ve kolyeler. Kalın ve ince tellerin  örülmesiyle oluşturulan Mevlana bileziği ise kentin en çok bilinen el sanatı  örneği.

Şanlıurfa’dan frenkbağı kolye ve akıtma bilezik Kadın  takılarına ‘hışır’denilen kentte ‘ahıtma’ yani ‘akıtma’ bilezikler en önemli  yeri kaplıyor. Geçmişte gelinlerin başa taktıkları ‘frenk bağı’ ise günümüzde  kolye olarak tasarlanıyor.

Gaziantep’te çeşit çok Telkariden  savata birçok tekniğin uygulandığı Gaziantep kuyumculuğunda gümüş başı  çekiyor.


Gaziantep’te gümüş işlemelerinin altına aktarılamaması ve mesleğe  meraklıların azalmasıyla, takı geleneği yok olma aşamasında. Kentin kuyumculuk  klasiklerinden ‘hasır örme’ ise bugüne kadar gelebilen ender  sanatlardan.

Diyarbakır’da kişnişli ve hablı gerdanlıklar  Diyarbakır’dan günümüze ulaşan takılar arasında hasır bilezikler başı  çekiyor. Çiçek motifli zincir ve zincirden sarkan kürelerle oluşturulan  gerdanlıkların, küçük kürelerle süslü olanları ‘kişniş’, büyük kürelerle süslü  olanları ise ‘hab’ diye adlandırılıyor.

Beypazarı’nda telkari  Ankara Beypazarı, ‘pıt pıt’ ve ‘telkari’ ile üretilen takılarıyla nam  salmış. Hititler’den günümüze kraliçelere, hanımefendilere takılar üreten  Beypazarı’nda altın kadar gümüş de işleniyor. Beypazarı’nın geleneksel üretimi  20’nci yüzyılın ikinci yarısından itibaren telkari üzerine oturdu. ‘Kafes  telkari’ ve ‘serbest telkari’ tekniğiyle birbirinden güzel takıların yanı sıra,  tabak, fincan zarfı ve şekerlik gibi süs eşyaları da  yapılıyor.

Kahramanmaraş’ta Türkmen takıları: Yerleşik düzene  geçen Türkmen aşiretlerinin etkisindeki Maraş kuyumculuğunda, öne çıkan diğer  takılar Maraş burması, yıldızlı ve koruklu bilezikler. Türkmen saç  aksesuvarlarından esinlenerek yapılan kolyeler de bu sanatın güzelliğini  günümüze taşıyor.



Hiç yorum yok:

Yorum Gönder